Πέμπτη 23 Ιουλίου 2020

«...Πως χάθηκε η οικονομική και διατροφική αυτάρκεια : To παράδειγμα των Τρικάλων...» (από την ιστοσελίδα: http://trikkipress/gr)




Στα Τρίκαλα στη λεκάνη απορροής των νερών του όρους Κόζιακα και ανάμεσα στις αγροτικές κοινότητες Κόκκινου Πύργου, Αγίων Αποστόλων, Ρογγίων, Διπόταμου και Πυργετού βρίσκονται οι φλέβες (κανάλια) με τρεχούμενο νερό ήπιας ροής. Οι φλέβες δημιουργήθηκαν κύρια από φυσικές πηγές (ανάβρες) που με τον καιρό διανοίχτηκαν από τους αγρότες, διοχετεύοντας σ’αυτές το νερό της βροχής και των αρτεσιανών. Ο μικρός αυτός υγροβιότοπος αποστραγγίζει το νερό της περιοχής, κάνοντας τη γη καλλιεργήσιμη, επικοινωνώντας με τον Κουμέρκη  και τον Αγιαμονιώτη ποταμό, οι οποίοι με τη σειρά τους συνδέονται με τους παραποτάμους του Πηνειού, Ανάποδο και Σαλαμπριά . Ψάρια (αγάδες και μυλωνάκια), καραβίδες, καβούρια, χέλια, βίδρες και νερόκοτες ζούσαν στον υγροβιότοπο των φλεβών, ως τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Παράλληλα, υπήρχε μια τοπική διατροφική αυτάρκεια των αγροτών βασιζόμενη στα οικόσιτα ζώα (κότες, πάπιες, γουρούνια, αρνιά, κατσίκια και αγελάδες) και στους κήπους που όλοι μα όλοι καλλιεργούσαν, ενώ συμπλήρωναν  τα γεύματα τους με ψάρια και καραβίδες που ψάρευαν στις φλέβες και στα ποτάμια.Οι τοπικές αγροτικές κοινωνίες είχαν προσαρμόσει τον τρόπο ζωής τους στο υπάρχον φυσικό περιβάλλον, δίνοντας δείγματα ανακύκλωσης, κυκλικής εναλλαγής καλλιεργειών, αυτάρκειας, προστασίας της βιοποικιλότητας, οικολογίας, μέτρου, σεβασμού στο περιβάλλον, ανεξαρτησίας από εισροές, όλα αυτά, ενδεχομένως, χωρίς να γνωρίζουν καθόλου αυτές τις έννοιες. Πέρα από την αυτάρκεια (οικονομική και διατροφική) που παρείχαν στους αγρότες τα κατοικίδια ζώα, οι κοπριές τους χρησίμευαν ως λίπασμα για τους κήπους.Με τα περισσεύματα των κήπων (από τα παζάρια) τάιζαν τα οικόσιτα ζώα τους. Παράλληλα, κρατούσαν  αι αντάλλασαν ντόπιους σπόρους φυτών, εξασφαλίζοντας ποικιλία γεύσεων. Βοσκότοποι (λιβάδια), κήποι, καλλιέργειες (σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι, τριφύλλι) εναλλάσσονταν κατά καιρούς στη καλλιέργεια διατηρώντας τη γη παραγωγική και υγιή. Με τα γέρικα ξύλα από τους φυσικούς φράχτες   (λεύκες, αγριολεύκες, φτελιάδες, ιτιές) ζέσταιναν τα σπίτια τους τον χειμώνα, ενώ οι περισσότεροι φρόντιζαν και ένα μικρό αμπέλι για τις χαρές και τις λύπες της ζωής. Εκεί στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και αρχές τις δεκαετίας του ’80, εισβάλλει στην οικονομία της υπαίθρου η ονομαζόμενη «Πράσινη Ανάπτυξη», έχοντας ως κυρίαρχο στοιχείο την υποταγή του περιβάλλοντος και των αγροτών στην εντατικοποίηση της παραγωγής και στο μύθο της συνεχούς μεγέθυνσης. Μονοκαλλιέργειες καρπουζιών, καπνού, καλαμποκιού και κυρίως βάμβακος ισοπεδώνουν κάθε σπιθαμή της γης. Δένδρα κόβονται, ανεμοφράκτες γκρεμίζονται, μπροστά το τρακτέρ ψεκάζει με ζιζανιοκτόνα, ακολουθεί το χημικό λίπασμα και στη συνέχεια η σπορά με καινούργιους υβριδικούς σπόρους. Αργότερα ακολουθούν κι άλλοι ψεκασμοί με ζιζανιοκτόνα (για τα χορτάρια) και με εντομοκτόνα για «τα βλαβερά» έντομα. 

Χιλιάδες τόνοι χημικών λιπασμάτων, ζιζανιοκτόνων , εντομοκτόνων, παρασιτοκτόνων, ρίχνονται στην αγροτική γη. Το νερό της βροχής και του ποτίσματος ξεπλένει τα υπολείμματα των φυτοφαρμάκων και των λιπασμάτων.
Κιτρινίζουν οι φλέβες από τα ζιζανιοκτόνα, το νερό της φλέβας, λόγω της ήπιας ροής, «κρατάει» για μέρες τα φυτοφάρμακα.
Οι Αγάδες ψοφάνε, οι καραβίδες και τα χέλια εξαφανίζονται, η υπόλοιπη υδρόβια ζωή (νερόκοτες, βίδρες. νεροχελώνες) και τα πουλιά εγκαταλείπουν τις φλέβες λόγω έλλειψης τροφής. Ο υδροφόρος ορίζοντας γεμίζει νιτρικά.
Σύμφωνα με έρευνα του  καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας κ. Νικήτα Μυλόπουλο στην ευρύτερη περιοχή χρησιμοποιούνται 230.000 τόνοι λιπάσματα και 2.000 τόνοι φυτοφάρμακα σε ετήσια βάση.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο αγρότης να χάσει την επαφή με τον κύκλο ζωής της γης. Υιοθετεί τη γραμμική αντίληψη για την παραγωγή και χάνει την αυτάρκεια του.
Επιδοτήσεις ρέουν άφθονες, πολυεθνικές αγροχημικών, τράπεζες και εταιρείες παραγωγής αγροτικών μηχανημάτων κάνουν χρυσές δουλείες.
Η Ελλάδα από την ένταξή της στην Ε.Ε. έλαβε 120 δις Ευρώ σαν επιδοτήσεις.
Από τα λεφτά αυτά τα 51,3 δις επέστρεψαν στις εταιρείες της Δ. Ευρώπης που προμηθεύουν τόσα χρόνια τη χώρα με εξοπλισμό, μηχανήματα και πρώτες ύλες. (εφημερίδα Ελευθεροτυπία 17/10/2010)
Το Α.Ε.Π. της χώρας μεγαλώνει, μεγαλώνοντας συγχρόνως και η εξάρτηση από τις πολυεθνικές αγροχημικών προϊόντων.
Οι σπόροι κάθε χρόνο αγοράζονται, οι ίδιες πολυεθνικές εταιρείες που παράγουν τους σπόρους – υβρίδια, παράγουν και τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα (στις μέρες μας είναι πάλι οι ίδιες οι εταιρείες που προωθούν τη καλλιέργεια των μεταλλαγμένων).
Αγοράζονται μεγαλύτερα και βαρύτερα γεωργικά μηχανήματα, η γη οργώνεται όλο και πιο βαθιά, ρίχνονται περισσότερα λιπάσματα και φυτοφάρμακα, η αγροτική παραγωγή αυξάνεται, ενώ ταυτόχρονα μεγαλώνει το χρέος των αγροτών στις τράπεζες. Με στοιχεία της Αγροτικής τράπεζας, το 70% της αγροτικής γης είναι υποθηκευμένο.
Κάποια στιγμή η ύβρις της διαρκούς μεγέθυνσης δείχνει τα όρια της.
Η απόδοση της αγροτικής γης, παρ’όλο  που διπλασιάζεται η ποσότητα του λιπάσματος, μένει η ίδια και μειώνεται.
Σύμφωνα με στοιχεία της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης, 55.000 στρέμματα στη Θεσσαλία βρίσκονται στο στάδιο της ερημοποίησης, που σημαίνει νεκρή γη, όσο και να τη λιπαίνεις δεν αποδίδει πια.
Οι τιμές των αγροτικών προϊόντων  κατρακυλούν, τα προϊόντα μένουν απούλητα.
Οι Γκουρού της διαρκούς ανάπτυξης προσπαθούν να στρέψουν τους αγρότες στην καλλιέργεια μεταλλαγμένων(GMO) και ενεργειακών φυτών(βιοκαύσιμα), διατηρώντας ανέπαφο το ίδιο μοντέλο παραγωγής.
Στο μεταξύ οι αγρότες μετρούν απώλειες. 
Η ύπαιθρος εγκαταλείπεται, η βιοποικιλότητα βρίσκεται σε κίνδυνο, εξαφανίζεται ο πλούτος των ντόπιων ποικιλιών, φυτών και ζώων, τα ύδατα υπεραντλούνται και μολύνονται, ενώ σημειώνεται κατακόρυφη πτώση του υδροφόρου ορίζοντα.
Στις πεδιάδες της Θεσσαλίας οι γεωτρήσεις φτάνουν πια στα 350 μέτρα βάθος.
Την ίδια στιγμή, οι ποταμοί νεκρώνουν, υγροβιότοποι καταστρέφονται και ο Πηνειός, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γίνεται ο δεύτερος πιο μολυσμένος ποταμός στην Ευρώπη μετά τον Πάδο της Ιταλίας.
Η Λίμνη Κάρλα αποξηράνθηκε και μαζί της χάθηκε και ο παραλίμνιος πολιτισμός και το ευεργετικό για τη Θεσσαλία μικροκλίμα της.
Σήμερα με την μερική της επανασύσταση, κάθε προσπάθεια για εμπλουτισμό της λίμνης με υδρόβια ζωή(ψάρια, ψαροπούλια κ.λπ)  αποτυγχάνει λόγω του μολυσμένου με βαρέα μέταλλα νερού του Πηνειού, που μεταφέρονται στους ταμιευτήρες της.
Οι αγρότες του παραδείγματος «αναπτύχθηκαν». Η ανάπτυξη τους εξαφάνισε τα ψάρια(τη τροφή τους) με τη χρήση των φυτοφαρμάκων, μόλυνε τους ποταμούς και  αυτοί με τη σειρά τους μόλυναν τη θάλασσα.
Έτσι οι αγρότες μας με τα κέρδη της ανάπτυξης αγοράζουν πια τα ψάρια τους, τα οποία έχουν μεγαλώσει με ένα μέρος των φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων που οι ίδιοι χρησιμοποίησαν για να «αναπτυχθούν», φαύλος κύκλος δηλαδή.
Τo Ιερατείο της διαρκούς ανάπτυξης τους λέει να μην ανησυχούνε, θα «εκτρέψουμε» τον Αχελώο.
Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικό του τόπου τάσσεται υπέρ της εκτροπής του Αχελώου και υπέρ της αέναης ανάπτυξης. Ο παραλογισμός, ως συστημική υπερκομματική ιδεολογία, κυριαρχεί σχεδόν παντού.
Άνθρωποι που παράγουν με τον τρόπο των αγροτών του παραδείγματος μας, υιοθετούν – εν αγνοία τους άραγε; – και το ανάλογο νόημα ζωής που προβάλλει η διαρκής Καπιταλιστική Ανάπτυξη.
Παρήγαγε με όποιον τρόπο μπορείς για να αυξήσεις την παραγωγή σου, μη νοιάζεσαι για το φυσικό περιβάλλον, μη δείχνεις καμία αλληλεγγύη για τις γενιές που θα έρθουν. Αδιαφόρησε για τις επιπτώσεις στη υγεία των ανθρώπων που θα χρησιμοποιήσουν τα προϊόντα που παράγεις. Η ηθική του Καπιταλισμού στα μεγαλείο της!
Όσο για την πείνα στον τρίτο κόσμο μην ανησυχείτε. Οι εταιρείες των μεταλλαγμένων ετοίμασαν ένα ένζυμο που θα επιτρέπει τους φτωχούς να χωνεύουν το χορτάρι και τα φύλλα των δέντρων.
Την ίδια στιγμή, με δυο ευρώ, ημερησίως που είναι το κατά κεφαλήν εισόδημα της συντριπτικής πλειοψηφίας των χώρων του τρίτου κόσμου, επιδοτούνται ημερησίως τα βοοειδή στην Ευρώπη.
Το 4% του παγκόσμιου πληθυσμού (ΗΠΑ) καταναλώνει το 25% της παγκόσμιας παραγόμενης ενέργειας.
Αν όλες οι χώρες αποκτήσουν το ίδιο επίπεδο ανάπτυξης, παραγωγής και κατανάλωσης με τις ΗΠΑ, χρειαζόμαστε 3 με 4 πλανήτες ακόμα.
Ο δικός μας αγρότης έχασε τους Αγάδες του και την αυτάρκεια του, ο κάτοικος του βιομηχανικά ανεπτυγμένου βορρά κάθισε να αγναντέψει τα αστέρια και αντίκρισε έντρομος την τρύπα του όζοντος.
Σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Ζίγκμουντ Μπάουμαν «ο Καπιταλισμός είναι ένα παρασιτικό σύστημα. Μπορεί να ευημερεί μόνον όταν  βρίσκει έναν οργανισμό, τον οποίο δεν έχει ακόμα εκμεταλλευτεί, καταστρέφοντας τον».
Επιβιώνει δημιουργώντας διαρκώς ανάγκες, στην περίπτωσή μας σπόρους, λιπάσματα, φυτοφάρμακα, αγροτικά μηχανήματα.
Γίνεται έτσι αντιληπτό ότι η αυτάρκεια των παραπάνω αγροτικών κοινοτήτων ήταν εμπόδιο στα σχέδια τους(είναι ενδεικτικό ότι καμία επιδότηση δε δίνεται στους αγρότες εάν δεν έχουν τα περίφημα καρτελάκια αγοράς υβριδικών σπόρων).
Βασίζεται (ο Καπιταλισμός) στην υπερπαραγωγή και στην υπερκατανάλωση, καταστρέφοντας σύμφωνα με το Marx και τις δυο πηγές πλούτου, τη γη (καραβίδες, ψάρια και υγροβιότοποι όπως οι δικές μας φλέβες) και τους ανθρώπους (αγρότες και αγροτικές κοινότητες εν προκειμένω).
Εκτός αυτού, το οικολογικό όριο της περατότητας των φυσικών πόρων και η μόλυνση του περιβάλλοντος, δεν ήταν τόσο εμφανής στα χρόνια του Marx.
Μια νέα αντίθεση πέρα της αντίθεσης του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, (και λόγω της παγκοσμιοποίησης), γίνεται περισσότερο από ποτέ κυρίαρχα εμφανής. Είναι η αντίθεση ανθρώπου – φύσης.
Έτσι λοιπόν, εκτός από το ποιος κατέχει τα μέσα παραγωγής (που παραμένει καθοριστικό) αυτός καθαυτός ο τρόπος παραγωγής (εκτατικός, γραμμικός, βιομηχανικός, καπιταλιστικός) όπως και να τον ονομάσει κανείς, εφόσον διέπεται από την αντίληψη της διαρκούς μεγέθυνσης της παραγωγής και της κατανάλωσης, οδηγεί σε αδιέξοδο (εκτός και αν δεχτούμε ότι ο εποικισμός άλλων πλανητών από το ανθρώπινο είδος είναι εφικτός).
Για μας «η οικολογία είναι ανατρεπτική, επειδή θέτει υπό ερώτηση το καπιταλιστικό φαντασιακό που εξουσιάζει τον πλανήτη.
Απορρίπτει το κεντρικό κίνητρο, σύμφωνα με το οποίο η μοίρα μας είναι να αυξάνουμε ασταμάτητα την παραγωγή και την κατανάλωση.
Δείχνει (η οικολογία) τον καταστροφικό αντίκτυπο της καπιταλιστικής λογικής πάνω στο φυσικό περιβάλλον και στη ζωή των ανθρώπινων όντων».
Ίσως χρειαστεί αρκετός χρόνος και προσπάθεια ακόμα για να αποδομηθεί το κεντρικό φαντασιακό της διαρκούς μεγέθυνσης στον αγροτικό κόσμο και μια σειρά από αυταπάτες που καλλιεργήθηκαν στους αγρότες κυρίως μέσω των επιδοτήσεων των Βρυξελλών.
Κυρίως χρειάζεται να γίνει εμφανής ένας άλλος τρόπος παραγωγής στους ίδιους τους αγρότες.
Η άρνηση των κατοίκων των Μεγάλων Καλυβίων να επιτρέψουν την τερατώδη μεγέθυνση της πρώην ΕΛ.ΒΙ.Κ., η άρνηση της Ο.Α.Σ.Ε.
(ομοσπονδία αγροτικών συλλόγων Ελλάδας) στην καλλιέργεια των μεταλλαγμένων και ο αγώνας ενάντια στην εκτροπή του Αχελώου είναι κοινά στοιχεία αντίστασης και αποδόμησης της διαρκούς Καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Κοινότητες, όπως το «Πελίτι» ή ο «Αιγίλοπας», που δραστηριοποιούνται στην εύρεση, συλλογή και διαφύλαξη ντόπιων σπόρων και φυτών και των αυτοχθόνων αγροτικών ζώων και τα μικρά και μεσαία αγροκτήματα (κυρίως οικογενειακής δομής) που δημιουργούνται σιγά-σιγά παντού στον τόπο μας, παράγοντας τοπικά ποιοτικά αγροτικά προϊόντα, δείχνουν να ξαναπιάνουν το νήμα από το σημείο που κόπηκε…

πηγή: www.topikopoiisi.eu


INFO: Το παραπάνω κείμενο αναρτήθηκε στις 20/7/2020 στην ιστοσελίδα http://trikkipress.gr και  αναδημοσιεύουμε αυτούσιο και ολόκληρο, από την ιστοσελίδα: http://trikkipress.gr/   

Κυριακή 19 Ιουλίου 2020

''...Λεξιλογική...'' Τράπεζα...

Από τη μικρή ''λεξικολογική τράπεζα'' και τον πλούτο της ντοπιολαλιάς του χωριού καταγωγής μου - (Καλόγηροι - Τρικάλων). Σχεδόν όλες οι λέξεις (97% - 98%), έχουν καταγραφεί στη μνήμη μου από μικρό παιδί... Η ερμηνεία - σημασία πολλών λέξεων, έγινε με διασταύρωση πηγών και πληροφοριών ηλικιωμένων...αλλά και νεότερων που τις θυμούνται...και από πολλές άλλες τεκμηριωμένες πηγές - (αναφέρονται στο τέλος της ανάρτησης). Σίγουρα υπάρχουν και λάθη τα οποία μέχρι την ολοκλήρωση της εργασίας, πιθανόν να διορθωθούν.
Β
Βαΐζω - βάϊσι =γέρνω
Βάκουφο = περιουσία της εκκλησίας
Βαρκό = τόπος με λίγο νερό

Βιτούλι = κατσίκι που δεν χρόνιασε
Βουλά = φορά
Βουτσκώνω ( ...βούτσκωσι η άλλ... = θυμώνω (θύμωσε η άλλη)
Γ
Γαλάρια = αυτά που έχει γάλα
Γιόμα = προς το μεσημεριανό φαγητό (...να γιοματήσουμι...)
Γκαβός-γκαβώθκα=τυφλώθηκα δε βλέπω τίποτα (γκαβώθκα απ'τουν καπνό...)
Γκανιάζω = κλαίω γοερά - γκάνιαξι στου κλάμα...
Γκέσα = μαύρη γίδα
Γκιζιράω=τριγυρνάω - ίσως και άσκοπα
Γκορτζιά = αγριοαχλαδιά
Γκουρλώθκα-γλουρλώθηκα-πνίγηκα(με τη μπουκιά)
Γκουτζιάμ- κοτζιάμ πιδί=μεγάλο τρανό
Γλαβανή = το άνοιγμα προς το ταβάνιhttps://www.facebook.com/DIMITRISZAMPRAS/posts/1737470433088941
Γράδα =μονάδα μέτρησης αλκοόλ
Γρέκι = τόπος όπου κοιμούνται τα γίδια ή τα πρόβατα
Γρουμπούλι =εξώγκομα
Δ
Δημοσιά - (...να παρς τη δημοσιά...): δρόμος για αυτοκίνητα
Διαλέγω = καθαρίζω, αποφλοιόνω
Διαούρτι = γιαούρτι
Διπλάρκα = δίδυμα
Ε
Έρμου= μοναχό
Ζ
Ζα (τα) = τα ζώα
Ζάβατος = δάσος καστανιάς
Ζαγάρ' = κυνηγόσκυλο
Ζαγκανάω, ( η μκρή ζαγκανάει...) = κουνάω, κουνιέται...
Ζαλίκα = στη πλάτη
Ζαλίκι = το φόρτωμα που μπαίνει στη πλάτη
Ζήβα τη φωτιά... = σβήσε
Ζλάπ...'= άγριο ζώο
Ζούδ', τι ζουδ' πέρασι απόψι... = ονομασία για ερπετά ή έντομα
Ζούπα = πίεσε

Θ
Θαμένομαι (θαμένομι μαναχά...) = απορώ μαζί σου

Ι
Ιδιάζω = ετοιμάζω το νήμα για τον αργαλειό

Κ
Κακαράντζες = τα"κακά" της γίδας
Καλοσκέρσα (...δεν καλοσκέρσα κιράσια φέτου...) = πρωτοδοκίμασα γεύση από τη νέα σοδειά
Καμότες = θεατρινισμοί, ταχαμ - τάχαμ
Καναβιά = τριχιά
Καταντιά, (...καμία καταντιά δεν έφκιασι...) = κακή κατάσταση , ξεπεσμός
Κεφαλάρ' = το ακαλλιέργητο τμήμα μεταξύ δύο χωραφιών
Κλαπατσίγκανα = τα μουσικά όργανα ορχήστρας πανηγυριού
Κλαρίζου: Κόβω τα κλαδιά δένδρου
Κλιτσνάρια = πόδια
Κλοτσοτύρι =παράγωγο ξυνόγαλου
Κόθρος = γωνία , τα ακριανά κομμάτια πίτας ή γλυκού Κοκκόσιες = καρύδια
Κολοκούρσμα = κούρεμα προβάτου
Κουτάω (...δεν τ' κουτάει να πιρασ' του ρέμα...) = τολμώ
Κότσιαλου = το κοτσάνι που μένει όταν ξεσπυριστεί το καλαμπόκι
Κουμάσ' = το σπίτι του γουρουνιού αλλά και για άνθρωπο: ''...ινι γιρό κουμάσ...''
Κουτράω = χτυπάω ή σπρώχνω με το κεφάλι
Κούσιαλο = καταβεβλημένος άνθρωπος, γέροντας (υποτιμητικά).
Κουσεύω = τρέχω (...αρα μη κουσεύς...)
Κουσιεύω -από κοσί – κοσεύω=τρέχω γρήγορα
κουσιά= μεγάλο δρεπάνι με μακριά ξύλινη λαβή για κόψιμο τριφυλλιού κ.λ.π.
Κουτέλι = σκυλί που τριγυρίζει άσκοπα
Κούτσκιου = μικρό (küçük: τουρκική γλώσσα)
Κρένω = φωνάζω, μιλάω , (κρινι μούτε...)
Κρένω=μιλάω (δε σι κρένω...)
Κραμποκούκι = είδος ψωμιού με καλαμποκίσιο αλεύρι
Κρεμαντζουλίσκα = κρεμάστηκα από τα χέρια
Κριτσιανάω = τρώγω τρίζοντας...
Κριτσίλωσε = στράβωσε

Λ
Λάγανο (λάγανο έβγαλα...) = βράχνιασμα από πολλές φωνές ή πολυλογία
Λάκα = επίπεδο τμήμα εδάφους
Λάκ'σι: = έφυγε γρήγορα
Λαντζοκόβω = ανυπομονώ, ανησυχώ (χωρίς σχέση με Λάντζ...)
Λατσούδα = κλαδί από έλατο
Λειανοφάσλα = φασόλια μικρά
Λειάντσα = τεμάχισα, κομμάτιασα
Λέσιο, λισίμ' = βρώμικο ζώο
Λιμασμένο = το πολύ πεινασμένο
Λ'τάρι = σχοινί (δένανε τα μουλάρια, άλογα, φοράδες...)
Λοβιάζω = βρωμίζω
Λοιμπά = όρχεις
Λούρα = βέργα
Λτσέκι = μονάδα βάρους

Μ
Μακιλεύκα = χτύπησα πολύ άσχημα
Μανάρ' = αρνάκι που έχει ιδιαίτερη περιποίηση
Μαρκάλος = ζευγάρωμα ζώων
Μαυλάου = καλώ το ζώο να έρθει κοντά μου
Μουνούχι = το τεχνικά στειρωμένο
Μισάλ-μισάλι=τα μάλλινα τραπεζομάντηλα που τύλιγαν το ζυμάρι για να ζεσταθεί και να φουσκώσει
Μπαϊλτσα τ'απίστουμα = κουράστηκα σκυμμένη/ος κουράζομαι υπερβολικά, εξουθενώνομαι
από την τουρκική bayıldım, αόριστος του ρήματος bayilmak ( = λιποθυμώ)
Μπάλα = μέτωπο , κούτελο ,(μι βάρσει ου ήλιους κατάμπαλα)
Μπαλατσάρσα = παλάβωσα, τάχασα, χάζεψα...
Μπιζέρσα = βαρέθηκα, κουράστηκα
Μπλαθρί = χοντρό
Μπλαντσ(ζ)ιάσκα (...έμπλαξα τον/την...) = ανταμώθηκα
Μπλιόρ' = τράγος από ενός έως δύο ετών
Μπλατσανάω - (πλατσανάω) = χτυπάω με τα πόδια ή και με τα χέρια το νερό
Μπουρμπουτσέλ' = γενικά τα άγνωστα μικρά έντομα
Μπράσκα = πολύ μεγάλος βάτραχος
Μστόβλαχος = χαζός
Μπουχαρί, (...α γεμ καπνίζ σα μπουχαρί...): η καμινάδα εσωτερικά

Ν
Νομ = δώσε μου
Νίλα = πανωλεθρία , καταστροφή
Νουγάω (δε νουγάει ντιπ...) = καταλαβαίνω
Ντάβανος = είδος εντόμου
Ντιρλικώνου-ντερλικώνω=έφαγα πολύ
Ντιρλίκ' = πλούσιο φαγητό
Ντράβαλος (δε θέλω ντράβαλα...) = φασαρία

Ξ
Ξάι = μερτικό που έπαιρνε ο μυλωνάς...
Ξεζάρκοτος = γυμνός από τη μέση και πάνω, ο χωρίς πανωφόρι...
Ξεστρίφτκα = εξαντλήθηκα
Ξετσιαουλιάσκα = μου φύγαν τα σαγόνια απ' το χασμουρητό
Ξιμπλέτσοτ' = ξεβράκωτη...η προκλητικά ντυμένη
Ξιϊσκιουτους-ξιϊσκιωτος=αυτός που δεν έχει αύρα (ίσκιο)

Ο
Οβολιός = σωρός από πέτρες ή από ''κακά...''
Ουδίζω = μοιάζω με άλλον
Ουρσούζκους-ουρσουζκεύω - κακότυχος , βλαβερός, σπέρνω διχόνια
Ορσίδα = κανάλι στη πλαγιά του βουνού από το οποίο μετά από βροχή ή χιόνι παρασύρονται πέτρες
Όχτος = φυσικό χωμάτινο αντέρεισμα (ένας μικρός γκρεμός)
Όψ'μο = άργησε να ωριμάσει

Π
Παρασάνταλος = ανάπηρος ,γενικά αυτός που έχει άσχημη όψη
Πατλιά = μεγάλο αγκάθι που μπαίνει στα πόδια
Παχνί = ταΐστρα
Περδικούλα: (μεταφ.) = ψυχή , (το λέει η περδικούλα τ...)
Περονιάζω = διαπερνώ
Πιρδικλώθκα , μπιρδικλώθκα-= μπερδεύτηκαν τα πόδια
Πιστρώνομαι = κάθομαι
Πλακανίδα = επίπεδη πλάκα μεγάλων διαστάσεων
Πλαλάω=πιλαλώ=τρέχω
Πλαστός = χορτόπιτα με ζύμη καλαμποκάλευρου
Πλίματα = υπολείματα φαγητού με προορισμό το γουρούνι...
Πλόχερο = χούφτα του ενός χεριού
Πόντζι = ρόφημα για το κρυολόγημα (ζεστό τσίπουρο)
Πούντα = κρύωμα
Πουτινός ή μπουτινός = ο χώρος ανάμεσα στο ταβάνι και τη σκεπή
Πουτσαρίνα = γεροδεμένη, δραστήρια γυναίκα
Πουτσαράς = γεροδεμένος, δραστήριος άνδρας
Πρατίνα = προβατίνα
Προγκάω = τρομάζω ένα ζώο για να φύγει
Πρόπ'σα (...α γεμ δεν πρόπσι...): = πρόλαβα
Πυρουμάδα = φέτα ψωμιού ζεσταμένη στο τζάκι

Ρ
Ρασεύω = κουνιέμαι, τριγυρίζω
Ρογκαλιάσκι = τρυπήθηκε το ζώο από κομμάτι ξύλου
Ρόκα = καρπός καλαμποκιάς
Ρουχνάω = ροχαλίζω
Ρυμουσέλ' = έρμο , χωρίς αφέντη - κύριο

Σ
Σαρμανίτσα = κρεβάτι βρέφους (κούνια)
Σβάρνα = εργαλείο του ζευγολάτη
Σβαρνίσκα = σύρθηκα
Σβόερας = δραστήριος , ανήσυχος
Σιλτές-στρώμα κρεββατιού
Σιρκό = αρσενικό
Σ'μά = κοντά
Σκαμνιά = μουριά
Σιούτα = γίδα χωρίς κέρατα
Σπρούχνη = η στάχτη με αναμμένα κάρβουνα
Σταλίζω, στάλος (ο): Καλοκαιριάτικη μεσημεριανή ανάπαυση των ζώων κάτω από τον ίσκιο των δέντρων
Σταλικομένος = καθηλωμένος
Στάλος = σκιερό μέρος που κάθονται τα πρόβατα το μεσημέρι
Στέρφος-α = στείρος-στείρα
Στέρφα (η): Η στείρα θηλυκιά, (και για γυναίκα λεγόταν παλιά)
Στιφάν' = γκρεμός
Στουμπίσκα: χτύπησα και ίσως έκανα μελάνιασμα
Σχιαρίκια = αμοιβή σε κάποιον που φέρνει καλά νέα
Συμπράγκαλα = αποσκευές
Συρμή = κρυολόγημα
Τ
Ταπίστομα, ''...την ιχι τ' απίστομα...''= μπρούμητα
Ταχειά = αύριο
Τένγκ' = μπόγος ρούχων;
Τζιούφλια (...α ικι απχατ...έβγαλαν τα τζιούφλια τς...) = μάτια
Τουρός (ο): Τα ίχνη (πατημασιές) των ζώων πάνω στο χιόνι ή πάνω στον κουρνιαχτό (σκόνη)
Τρανός = μεγάλος
Τραπέτσς=ξινό (τραπέτσς τα κουρόμπλα=κορόμηλα)
Τσακνάκι = μικρό πολύ λεπτό κλαράκι
Τσαντίλα = πανί για το στράγγισμα του τυριού
Τσάρκος (ο): Ο παιδότοπος της στάνης. Μια καλύβα που βάζουν τα νεογέννητα αρνιά, όταν οι μανάδες τους πάνε για βοσκή.
Τσιαούλι = η κάτω γνάθος
Τσιατμάς = διαχωριστικό δωματίου από άχυρο , λάσπη και ξύλα
Τσιατσιούλι: μικρός τροβάς
Τσιόναμ=έτσι λένε τα κορίτσια-(έλα σιαδω-κατά δω- τσιόναμ να σι πω)
Τσιάχαλο = σκουπίδι
Τσιακλατάω = χτυπάω τα αυγά
Τσιοκάνι (το): Το πλακέ κουδούνι για τα γίδια, (ο άνθρωπος χωρίς μυαλό...)
Τσιοκάνσμα = τρόπος στειρώσεως ζώου
Τσιρέπια = κάλτσες χοντρές πλεκτές
Τυράω = κοιτώ ,βλέπω
Τ'φάν' = περαστική δυνατή βροχομπόρα ή μπόρα της στιγμής

Φ
Φλεύω = καλώ κάποιον για φαγητό
Φιλί (...ένα φιλί πίτα...) = κομμάτι
Φλιτούρξι= πέταξε στον αέρα
Φλιτράω = πετάω
Φόλι = το αυγό που αφήνουμε στη φωλιά της κότας
Φόντα (...από φόντα... = από τότε
φουκαλίζου = σκουπίζω, είναι το αρχαίο φιλοκαλώ
Φταίξου , (αυτός έχ' του φταίξου...) = ο υπαίτιος , αυτός που φταίει

Χ
Χαλεύω, χαλιεύου - ζητάω (τι χαλιεύσς ικεί;) = ζητώ
Χαμοκέρασο = αγριοφράουλα
Χατήλι = η γωνία που σχηματίζετε από τη σκεπή και τον τοίχο εσωτερικά του σπιτιού
Χαύδα = στάση καθήμενης γυναίκας ή καθήμενου άνδρα( με ανοικτά τα πόδια).
Χαψιά=μπουκιά
Χλιμάρες = δουλειές
Χνέρι (...έπαθι τέτοιου χνερ...) = ρεζιλίκι
Χουϊάζω = φωνάζω δυνατά , μαλώνω
Χουχτάω ή χουχουτίζω = φωνάζω για να διώξω τα άγρια ζώα

Ψ
Ψαρί = γκριζωπό
ψισνό-από εψές=χθεσινό (ψισνό είν'του φαϊ)


(Πηγές: 1: Κάτοικοι του χωριού εν ζωή και αποβιώσαντες, 2: αρχείο Δημ. Σχολ. Καλογήρων 3: http://www.greek-language.gr, 4: α) συνωνύμων-αντωνύμων της νέας ελληνικής γλώσσας β) Λεξικό Της Νέας Ελληνικής Γλώσσας/Μπαμπινιώτης Γ., 5: Αντιλεξικόν Ή Ονομαστικόν Της Νεοελληνικής Γλώσσης/Βοσταντζόγλου Θ. 6:http://petrinagefiria.com/), 7: Ιστορικόν Λεξικόν της Ακαδημίας Αθηνών/Δρ Δημήτριος Κρεκούκιας, http://repository.academyofathens.gr/…/…/gr/listItems/201867 8: http://aggouridaki.blogspot.com/© Δημήτριος Αθ. Ζάμπρας , απαγορεύεται η δημοσίευση ολόκληρου ή μέρους της παρούσας ανάρτησης χωρίς την αναφορά στον δημιουργό (CC - Creative Commons). 19/07/2020